Ýaşulynyň
ýaşy näçe?

Biziň ata-baba gelýän salamlaşmagyň özboluşly düzgüni bar. Aňyrdan gelen oturanlara, atyň üstündäki pyýada barýana, kiçi ula salam berýär. Berlen salam hökman „waleýkimessalam“ diýlip alynmalydyr. Şondan soňra kimiň-kime salam berendigine garamazdan ýaşy uly ýaşy kiçiniň hal-ahwalyny soramaga durýar. Uly adam hal-ahwal soramasyny bolandan soň, ýagdaý soraşmak gezegi kiçä berilýär. Şonda kimiň ýaşynyň uludygyny kesgitlemek we ilki soraşmak hukugynyň kimiňkidigini anyklamak üçin salam beren „soraşyň“ diýýär. Salam alan özüne edfilen hormata jogap edip „aýdyberiň „ diýip jogap berýär. Salam beren aç-açan salamy alandan kiçi bolsa „sizdendir“ diýip, soraşmak gezeginiň özüne degişli däldigini aňdyrýar. Diňe şondan soň ýaşy uly ýaş kiçiden „Saglyk-amanlykmydyr? Eneň-ataň, oglan-uşak, öý-içeriler gurgunçylykmy? Mal-gara, ekin-tikin baş bitinmidir?“ diýip soraşdyrmaga durýär. Sowallar salamlaşýanlaryň ýäşyna, edýän kärine görä üýtgäp biler. Dogrusy olar manysy taýdan känbir tapawutlanmasa-da, salamlaşýanlaryň biri-birini ýakyn tanaýyşlaryna, dilleriniň çeperligine görä-de dürli-dürlüdir.

Salamlaşmak birek-birege hormat goýmagyň ilkinji nyşany bolansaň, hal-ahwal soraşylanda gezegiň ýaşy ula berilmegi hökmandyr. Eger ýaş kiçi salam berip, yzy bilenem gezegine durman „Agam, ýagdaýlaryňyz nähili?“ diýip soraşdyryberse bu biedeplik hasaplanýar. El uzadyp, görüşilip salamlaşylanda-da ýaş kiçi ýaşy ulynyň elini ilki uzadaryna garaşsa, onuň salamlaşmagyň inçe düzgünlerini bilýändigini görkezer.

Kä halatlarda salamlaşyp bolnandan soňra salam alan özüni salam berenden kiçidir diýip güman etse, ondan ýylyny sorar. Salam beren „Men pylanynjy ýylda doguldym“ diýip durman, mysal üçin, „luw“ diýip jogap berer. Bu jogaby alandan soň sorag beren içinden ýyl öwürmäge oturar we salamlaşan adamyň ýaşyny hasaplap çykarar.

„Ýyl öwürmek“, „luw“ diýmek näme manyny aňladýar? Ýaşy uly salam bereniň ýaşyny nädip hasaplady?

Gündogar ýyl hasabyna görä ýaş kesgitlemek ýyl öwürmegi aňladýar. Ýokardaky şekilde görşüiňiz ýaly gündogar ýyl hasabynda ýyllaryň hersi bir haýwanyň ady bilen atlandyrylypdyr. Biziň mysalymyzdaky ýyl öwren ýaşuly öz ýylynyň nämedigini we onuň näçinji ýyl bolýandygyny bilýän bolmaly. Ol 1946-njy ýylda doglan we onuň ýyly „it“ diýip alalyň. Salam bereniň ýyly „luw“ bolup, salamyny alandan ýaşy kiçi bolsa 1947 — „doňuz“, 1948 — „syçan“… diýip hasaplap ugrasak „luw“ ýyly 1952-nji ýyla gabat gelýär. Emma salam bereniň salam alandan alty ýaş uly bolup, 1940-njy ýylda „luw“ ýyly doglan bolmagy hem mümkin ahyryn? Synçy adamlar özünden alty ýaş uly adama aňsat-aňsat alty ýaş kiçidir diýmezler. Bardy-geldi göwnüne çiglik gidäýse-de, ýaşy hasaplanýan adamdan „Näçe müçäni gördüň?“ diýip sorar. Ýagny her müçe 12 ýyly aňladyp, bir müçäni gören 12 ýaşdan, iki müçäni gören 24 ýaşdan, üç müçäni gören 36 ýaşdan geçen bolýar. Indi ýalňyşmak mümkin däl.

Gündogar ýyl hasabyna esaslanyp, ýylyň ygally ýa gurak geljekdigi, doglan ýylyna görä adamyň hüý-häsiýeti, täleýi barada çaklamalary aýtmak hem bolýar.

GÜJEŇLEME (reklama) MAZAMLAMA